فصل دوم:یافته های تحقیق                             11 

بخش اول:تعریف خسران،ویژگیها و مصادیق آن         12

الف)بررسی معنای لغوی واژه خسران                 12

ب) مصادیق خسران                        17

ج)ویژگیهای خاسرین                      22

بخش دوم:عوامل خسران و راههای جلوگیری از آن          35

الف)عوامل خسران                        35

1-تکذیب و انکار                    35

2- کفر                             44

3-باز داشتن مردم از راه خدا                 52

4-ظلم کردن                         54

5-شرک ورزیدن به خدا                55

6-پذیرش ولایت شیطان                 57

7-دروغ و افتراء به خداوند      62

8-آلوده کردن نفس و اطاعت از آن         62

9-باطل اندیشی و باطل کاری              64

10- شکستن پیمانها                  67

11- قطع پیوندها                    66

12- فساد در زمین                   66

13-سوء ظن داشتن بخدا               66

14-مشغول شدن به دنیا و غفلت از یاد خدا      70

15- فرو رفتن در فسادو بهره برداری از امکانات مادی در مسیر گناهان                              72

16-عملکرد ضعیف در مسولیت           73

17- درخواست بدون علم               74

ب:راههای جلوگیری از خسران:             77

1-ایمان آوردن                      79

2- انجام اعمال شایسته              81

3-سفارش کردن به حق                 82

4- سفارش کردن به صبر               83

5- تزکیه نفس                       84

6-هدایت ویژه الهی                  86

7- تسلیم در برابر خدا                  86

بخش سوم:آثار و نتایج خسران:                     87

الف)آثار خسران در دنیا                      87

1-حسرت کشیدن و مغلوب شدن           87

2- حبط اعمال                       89

3- ندامت و پشمیانی                     90

4- نازل شدن عذاب الهی              91

5- گرفتار همنشین بد شدن در دنیا             93

ب) آثار خسران در آخرت:                      94

1- ورود به جهنم                    95

2- عذاب شدید                       95

3- خلود در جهنم                    97

4- خوار و ذلیل بودن در آتش جهنم             98

5- فریادهای آنها را پاسخی نیست         99

6- بر دوش کشیدن بار سنگین گناهان            100

7- دچار حسرت گردیدن                101

8- زشت و بد منظر شدن               102

9- درخواست شفاعت و بازگشت به دنیا      103

10- نابود شدن خدایان و سخنان دروغین آنها 104

11- نهایت دوری از رحمت خداوند          105

12- حبط اعمال                  106

نتیجه گیری                                  109

فهرست منابع ومآخذ                               110

 بخش اول : تعریف خسران و ویژگیها و مصادیق آن:

 با نگاهی به سوره عصر درمی یابیم که قرآن کریم عموم انسانها را در خسران و زیان اعلام می نماید مگر کسانی که ایمان و عمل صالح انجام دهند و یکدیگر را به حق و صبر سفارش کنند . دنیا بازاری است که انسان در آن سرمایه عمر را از دست می دهد تا سرمایه ای به دست بیاورد و حال گروهی هستند که نه تنها سرمایه ای به دست نمی آورند بلکه سرمایه ای را هم از دست می دهند و اینها هستند که گرفتار خسران و زیان هستند . همانطور که خداوند می فرماید

پس گروهی از انسانها هستند که سرمایه های عظیم خود را به بهایی اندک می فروشند و ضلالت را به جای هدایت می خرند .

و ما در این فصل بر آنیم که با شناخت معنای دقیق خسران در قرآن ، با مصادیق آن و ویژگی های خسران در قرآن نیز آشنا شویم .

الف : بررسی معنای لغوی واژه «خسران»

در معنای اصلی «خسر» نظرات مختلفی وجود دارد و برخی برای آن چندین وجه معنایی در نظر گرفته اند.

برخی معنای اصلی خسر را به معنای ضرر و زیان ، ضد سود آورده اند .

مصطفوی در التحقیق می نویسد: «معنای اصلی در این ماده آن چیزی است که مقابل سود قرار می گیرد یعنی کم شدن در مقابل سود کردن و اما نقص و گمراهی و هلاکت و ضرر ، هر یک از این موارد گاهی بر بعضی از موارد این معنا منطبق می شوند و گاهی از آثار این معنا هستند یا از اسباب و مقدمات آن هستند 000»[1]

برخی معنای اصلی «خسر» را کم شدن ، کم کردن و نقصان دانسته اند .

قرشی در قاموس می نویسد : «باید دانست که خسر ، خسران و خسار  یک معنی بیشتر ندارند و آن نقصان و کم شدن است چنانکه صریح آیه «وَلَا تُخْسِرُوا الْمِیزَانَ » (رحمن / 9) و آیه ی «وَإِذَا كَالُوهُمْ أَو وَّزَنُوهُمْ یُخْسِرُونَ» (مطفضین / 3) است و اینکه ضلالت و هلاکت را از معنای آن شمرده اند بدان جهت است که ضلالت و هلاکت یک  نوع نقصان و زیان است ».[2]

برخی از منابع لغوی اصل ماده «خسر» را بر همین معنا گرفته اند و همین نظر را دارند . [3]